Koken kost meer geld
Enkele buurtrestaurants van Brusselse Lokale Dienstencentra zoals De Welvaartkapoen en Wijkhuis Chambèry signaleren dat ze moeilijker aan voedseloverschotten van winkels zoals Delhaize raken. Ze deden daar al lang beroep op. De budgetten zijn krap en alles inkopen lukt niet. Vooral in 2023 stegen de prijzen voor levensmiddelen zeer sterk (+12,7%) volgens het Prijzenobservatorium. Restaurants die zich op een minder koopkrachtig publiek met veel ouderen en afhankelijken richten, kunnen de prijzen niet veel duurder maken. Sommigen verhoogden bijvoorbeeld drankprijzen. De gedifferentieerde prijzen vallen lager uit voor senioren, studenten, werklozen en mensen met een leefloon…
Op de Adviesraad Sociaal Ondernemen stellen we in 2023 en 2024 vast dat meer sociale ondernemingen actief in de horeca (ook sociale kruideniers) het moeilijk hebben. Ondernemingen laten verlies zien en niet enkel langs Nederlandstalige kant. BRUSOC analyseert de dossiers. Economische leefbaarheid is één van de voorwaarden waaraan men binnen het mandaat inschakeling moet voldoen. Men stelt bijvoorbeeld vast dat als men erin slaagt de omzet te verhogen, dat de winst niet noodzakelijk genoeg stijgt. Dat komt door andere stijgende kosten, (personeel, energie…). Het kan een aanwijzing zijn dat de business modellen onder druk staan.
FeBIO pleit voor een sluitender financiering en verdere analyse. Gezonde voeding is een belangrijke preventiefactor. Als de klanten de maaltijden niet meer kunnen betalen en een stijging van één of twee euro’s is soms te veel, haken ze af. Preventie is gemeenschapsbevoegdheid, ziekte-uitgaven zijn federaal. De minister van werk moet welzijn niet financieren. Maar de puzzel van de financiering uit verschillende beleidshoeken moet wel blijven kloppen!
Pistes voor oplossingen
Bij Delhaize werden na de franchising operatie de voedseloverschotten minder interessant, volgens De Welvaartkapoen. Vanaf augustus 2024 kregen zij niets meer. Zij willen naar de vroegmarkt gaan, maar het personeel werkt normaal niet op die vroege uren. Dat brengt extra kosten mee. Wijkhuis Chambéry geeft aan dat overschotten de chefs van de sociale restaurants voor uitdagingen stellen. Kleine verpakte porties zijn niet altijd geschikt voor een grootkeuken en vragen menu-aanpassingen. Het Anker werkt niet met voedseloverschotten van winkels. De Kaai gaat naar de vroegmarkt voor overschotten.
Lokale overheid, ondersteun alle buurtrestaurants !
Cosmos werkte vroeger samen met BIGH (stadsboerderij van de Foodmet/Abattoir) en met Cultureghem. Voor BIGH bereidde Cosmos verse pasta’s en pesto’s. De groenten en kruiden verwerkte men in het aanbod van het buurtrestaurant. Bij Cultureghem koopt men wekelijks overschotten van groenten van de Abattoir weekendmarkt aan. Cosmos ziet dat er nu minder overschotten te verdelen zijn, omdat meer organisaties afnemer worden. De gemeente Anderlecht subsidieert de foodkost van hun eigen sociale restaurants wat de maaltijden goedkoper maakt. Positief, alleen kreeg Cosmos nooit antwoord op de vraag, waarom dit niet kan voor de sociale buurtrestaurants erkend door VGC. Bij Cosmos ondersteunen inkomsten van catering (waar hogere arbeidsproductiviteit is) de restaurantactiviteit. Apps zoals ‘Too good to go’ zorgen voor concurrentie. Ook de voedselbanken deden hierover hun beklag in de media en zijn vragende partijen voor voedseloverschotten.
Buurtwerk Noordwijk biedt een menu, soep en dagschotel, van maandag tot zaterdag, en warme en koude dranken. De meerderheid van de klanten is de doelgroep van de vzw, ouderen en afhankelijke personen. Actieven zijn welkom maar genieten niet van een verminderd tarief. Twee chefs instructeurs zijn voltijds aan de slag en een zaalinstructeur. Sedert 2022 werkt men samen met het project DREAM van Stad Brussel dat onverkocht fruit en groenten van de vroegmarkt gratis herverdeeld. Overschotten van maaltijden van de vzw verkoopt men via ‘Too good to go’, om op die manier toch een deel van de aankoopprijs te recupereren.
Zorg voor financiële rentabiliteit
Als de algemene inflatie lager ligt dan de stijging van de voedselprijzen is er extra ondersteuning nodig. Cosmos en Buurtwerk Noordwijk draaiden recent verlies. Bij Wijkhuis Chambéry had men vroeger gemakkelijker wat overschot voor de restaurantactiviteit. Het vet is van de soep. Diverse subsidies zoals NPAK-2000 (non-profit sociaal akkoord) en het mandaat inschakeling zijn eind 2024 te laat met betalen zodat er cashflowproblemen zijn, signaleert De Welvaartkapoen. Subsidies voor personeel moeten de inflatie kort opvolgen. Onder andere laattijdige subsidies duwden de organisatie al in 2022 en 2023 in de rode cijfers. Dan moet men geld gaan lenen. Die kosten kan je nergens recupereren en dit geeft veel stress. De subsidies zijn niet meer aangepast aan de stijgende loonkosten. Er was de hoge RSZ voor arbeiders (het merendeel in ECOSOC-statuten) waarvoor dubbel vakantiegeld niet gesubsidieerd werd. Ook Cosmos betreurt de laattijdige betalingen van het BHG.
Oog voor de personeelsproblematiek
Het is lastig aan horecapersoneel te raken. Instructeurs hebben veeleisende jobs en zijn moeilijk te vinden. Er is een schaarste aan Artikel 60-medewerkers. Men ziet meer zwakkere profielen. Er zijn meer betalende Artikel 60 met hogere bedragen. Cosmos kon gelukkig het verlies van een Artikel 60 bij Etterbeek opvangen door een ander OCMW. De Kaai en Buurtwerk Noordwijk hadden geluk en kregen gratis posten van Anderlecht. Vervangingen bij ziekte zijn niet evident, de omkadering is beperkt met een chef-instructeur in De Kaai (voltijds) en een deeltijds trajectbegeleider. Coördinatoren springen vaker in. Meer dan vroeger doet men een beroep op vrijwilligers. Die fluctuaties van de instroom, hebben efffect op de werkbaarheid. In de personele unie Poutrel deelt men good practices o.a. voor gezamenlijke trajectcoaches en betere begeleiding. Samenwerking zou op termijn ook kosteffectiever moeten zijn.
Zet voluit in op preventie en welzijn van ouderen en kwetsbaren.
Een voedingsbeleid ontwikkelen vraagt genoeg geld. Welzijn is historisch gezien ondergefinancierd. Het managementplan 2022-26 van VGC, p24 vermeldt dat in globo voor de domeinen gevat door deze algemene directie, de Brusselnorm niet gehaald wordt. De Brusselnorm van 5% staat in het nieuw Vlaams regeerakkoord. Gezonde voeding voor ouderen die langer thuiswonen is een belangrijke preventiefactor voor gezondheid. Het draaiboek voor de gezonde voeding in de lokale dienstencentra, analyseert. Ondervoeding bij ouderen heeft fysieke en psychologische gevolgen die leiden tot een sneller verlies van autonomie en mobiliteit. De levenskwaliteit van de ouderen vermindert, waardoor de kosten en zorgvraag stijgen. In Brussel is 5% van de personen van 65 jaar en ouder ondervoed (Sciensano, juni 2024) en bedraagt het risico op ondervoeding 25%.